Depremlerin merkez üssü olan Kahramanmaraş’ta inceleme yapan takımdan İstanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, “Türkiye’de geçmişe baktığımızda bu türlü bir şey yok. Sabah 04.15 civarında olan zelzelenin iki sefer şiddetli biçimde salladığını söylüyorlar. Büyük ihtimalle 1,5 dakika içerisinde iki zelzele peş peşe oldu. Hatta tahminen o sabah 3 zelzele oldu zira kırılan segmentlere baktığımızda sahiden çok uzun bir fay sınırının kırıldığını görüyoruz” dedi.
DÖRT FARKLI KÜME ÇALIŞACAK
İstanbul Teknik Üniversitesi öncülüğünde, İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı, Gebze Teknik Üniversitesi Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü, Munzur Üniversitesi Coğrafya Kısmı, Muğla Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği ve Fırat Üniversitesi’nden öğretim üyelerinin de iştirakiyle, 13 sarsıntı bilimci, afet bölgelerinde çalışmalara başladı. Alanda 4 başka küme halinde çalışacak takımlar, yüzey kırığı haritalaması yaparak, dağılımları belirleyecek. Zelzelenin oluşumunu yerinde inceleyen İstanbul Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, çok uzun bir fay çizgisinin kırıldığını gördüklerini belirterek, sabah 3 sarsıntı gerçekleşmiş olma ihtimalini lisana getirdi.
DEPREMİN ÇOK BÜYÜK OLDUĞUNU ANLADIK, TAKIMIMIZI GENİŞLETTİK
Yaklaşık 300 kilometreye yakın fay kırığı ile karşı karşıya olunduğunu belirten Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, “İstanbul Üniversitesi ve Gebze Teknik Üniversitesi Kırıkhan’dan Nurdağı’na kadar olan bölgede çalışıyor. Nurdağı’ndan Gölbaşı’na kadar İstanbul Teknik Üniversitesi grubu çalışıyor. Erkenek fayında ise Muğla Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi takımı çalışıyor. Öbür yandan Narlı fayı kırıldı, orayı da biz çalışıp, bitirdik. Gölbaşı’ndan kuzey doğuya yanlışsız bir fayın daha kırıldığını düşünüyoruz. Öğle saatlerinde olan sarsıntıda Çardak fayı kırıldı. Elbistan’ı etkileyen fay kırıldı, orada da Munzur Üniversitesi ve Fırat Üniversitesi grubu çalışıyor” dedi.
“5 METREYE KADAR KAYMALARI GÖRDÜK”
Fayı hem yerden hem havadan incelediklerini belirten Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, “Pazarcık’tan güneye yanlışsız giden Narlı fayı var demiştik. Bu fay 15 kilometrelik bir fay. Bu fayı haritaladık, bitirdik. Üzerindeki yer değiştirmeleri ölçtük, yaklaşık olarak 2,5 metrelik bir yer değiştirme ölçtük ve o bölgenin haritalamasını bitirdik. Daha sonra Nurdağı’ndan Gölbaşı’na yanlışsız, gelmeye başladık. Burada da yavaş yavaş yer değiştirmelerin, fayın oluşturduğu blokların ortasındaki kayma ölçüsünün arttığını gördük. Şimdiye kadar bloklar ortasında 5 metreye kadar kaymalar gördük. İddiamıza nazaran, biraz daha kuzey doğuya gerçek Gölbaşı’na gittiğimiz vakit, bu ötelenmelerin artması da mümkün. Çok büyük bir zelzele ile karşı karşıyayız. Düşünün bloklar birbirlerine nazaran, 5 metre civarında sola hakikat kayıyorlar. Bir yandan drone kullanıyoruz. Bu fayı adım adım hem yerden izliyoruz hem de drone ile izleyerek, bütün o ötelenmelerin, kaymaların ölçülerini da santimetre ile ölçüyoruz” diye konuştu.
“5 FARKLI FAY KESİMİ KIRILDI”
Esas olarak Doğu Anadolu fayının kırıldığını lakin, bu faydan ayrılan kollar da olduğunu belirten Prof. Dr. Akyüz, “Mesela Amanos segmenti, Kırıkhan’dan başlıyor, Nurdağı’na kadar devam edip, sonra istikamet değiştirerek doğuya yanlışsız dönerek Gölbaşı’na devam ediyor. Türkoğlu’na kadar olan kesim aslında bir fay segmenti. Türkoğlu’ndan Gölbaşı’na kadar olan kesim, Pazarcık segmentinin, aslında tehlikeli bir segment olduğunu, kırılmayı beklediği yazılmıştı. Zira en son 1513 yılında kırılmış, üzerinden 520 yıllık bir vakit geçmiş. Münasebetiyle o güç birikti ve kırıldı. Narlı segmenti dediğimiz, Pazarcık güneyine giden segmentte kırıldı. Dolasıyla Çardak segmenti kırıldı. 5 farklı fay modülü kırıldı. Bunlardan 3’ü Doğu Anadolu fayı üzerinde, başkalarından Narlı ve Çardak segmenti kırıldı. 5 fayın kırıldığı bir zelzeleden bahsediyoruz. Bu çok rastlanan bir şey değil. Dünyada çok nadir rastlanan bir şey. Türkiye’de de geçmişe baktığımızda bu türlü bir şey yok” biçiminde konuştu.
“BELKİ O SABAH 3 ZELZELE OLDU”
Sabah 04.15 civarında olan sarsıntının iki defa şiddetli halde salladığının söylendiğini söz eden Prof. Dr. Hüsnü Serdar Akyüz, şunları söyledi: “Büyük ihtimalle 1,5 dakika içerisinde 2 sarsıntı peş peşe oldu. Hatta tahminen o sabah 3 zelzele oldu, zira kırılan segmentlere baktığımızda gerçekten çok uzun bir fay sınırının kırıldığını görüyoruz. Öğle saatlerinde olan zelzelede ise Çardak segmenti kırılıyor. Bu tabi sabah olan zelzelenin tetiklemesiyle olan bir durum. Orada da çalışmalarımız tam bitmedi ancak, aşağı üst 50 kilometreden fazla tahminen 70 kilometrelik fay bölümünün kırıldığını varsayım ediyoruz. Biraz beklemek gerekiyor. Çalışmaları görelim, o güç fayları ne derecede etkiledi. Az mı çok mu etkiledi. Biraz bekleyip dikkatli konuşmak lazım, insanları paniğe sevk etmemek lazım.”
PROFESÖR TABİP CENK YALTIRAK DA LİSANA GETİRMİŞTİ
T24’e konuşan İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı’ndan Profesör Hekim Cenk Yaltırak da emsal bir iddiayı lisana getirmişti. Cansu Çamlıbel‘in söyleşisinden ilgili kısım şöyle:
“- Maraş’ta birinci zelzele dediğimiz o anda aslında iki sarsıntı tıpkı anda oldu diyorsunuz. Herkes iki sarsıntı diye açıkladı. Lakin aslında 3 sarsıntı mi oldu?
Evet. 1999 zelzelesi de öyledir mesela. Lakin iç içe geçtikleri için onu göremiyorlar. Bunu görebilmeniz için çok hassas yer hareketi ölçen aletlere bakmanız lazım. Ground motion ölçen aletlere baktığınız vakit bunu görebilirsiniz.
Bir tane 7.4 oldu, bir tane 7.6 oldu tıpkı anda. İkisinin toplam gücü yaklaşık 7.8. Bunu tam hesaplamak için daha çalışmamız lazım lakin üç aşağı beş üst bu türlü oldu diyebiliriz.
1999’de bir tane 6.9 oldu. Bir tane 7 oldu, sonra da 7.4 oldu. Bunlar art arkayadır. 7.4 en büyük olduğu için başkaları onun ortasında kayboldu. Hala o zelzelesi milletlerarası kayıtçılar 7.6 olarak gösterir.
Biz sonra 1500 yılın tarihi sarsıntılarını biliyoruz. Biz Marmara’daki 38 tarihî zelzelenin ikiden fazla yıktığı kentlerin kapsadığı alanı biliyoruz. Mesela İzmit’e 1490, 1719, 1999. Her fayın kendine has bir tekrarlanma dönemi var. Marmara’daki faylar birebir formda çalışmıyorlar. Bunlar farklı büyüklüklerdeler farklı kovalar ve musluklar üzere, farklı süratlerde doluyorlar.”