Derleyen: Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Suudi Arabistan’ın kuzeybatısında tezli bir vizyon şekilleniyor. Bu vizyon, kentsel hayatı tekrar tanımlamayı ve mimari inovasyonun sonlarını zorlamayı vadediyor. Bu dönüşüm gayretinin merkezinde, cüretkar ölçeği ve çığır açan konseptleriyle global ilgiyi üzerine çeken fütüristik bir megakent olan NEOM projesi yer alıyor. 1 trilyon dolarlık proje, yaklaşık 26 bin 500 kilometrekarelik bir alanı kapsıyor. İnşaat çalışmaları tüm süratiyle devam eden projenin şaşırtan gereç ihtiyaçlarına ait son ortaya çıkan bilgiler ise, global inşaat bölümünde adeta şok tesiri yaratıyor. Çünkü Suudi Arabistan ünlü NEOM projesi için dünyadaki tüm çeliğin beşte biri üzere büyük bir kısmını kullanıyor.
HEDEF, DOĞRUSAL BİR KENT YARATMAK
NEOM projesi, bundan yedi yıl evvel Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından açıklandı. Krallığın ekonomisini çeşitlendirmek ve petrol gelirlerine olan ağır bağımlılığı azaltmak için kapsamlı bir plan olarak tasarlanan bu fütüristik megakent projesi, Suudi Vizyon 2030’un temel taşı olarak görülüyor. Kelam konusu proje, Veliaht Prens’in duyurusuyla birlikte dünyada eşi gibisi olmayan bir kent yaratma vaadiyle global toplulukta büyük yankı uyandırıyor.
Kulağa imkânsız gelse de Suudi Arabistan’ın devasa projesi NEOM, sahiden de dünyadaki çeliğinin tam tamına yüzde 20’sini tüketiyor. NEOM’un çelik tüketiminin bu derece fazla olmasının gerisinde ise, projenin inanılmaz bir ölçekte ve epeyce karmaşık olması yer alıyor. Bilhassa projenin amiral gemisi olan, alışılmış şehir anlayışına orijinal bir soluk getirecek olan The Line (Çizgi), doğrusal bir kent yaratma projesi olarak biliniyor.
HER YERE 5 DAKİKADA GİDİLECEK
170 kilometre uzunluğunda, 500 metre yüksekliğinde ve büsbütün aynalı bir dış cepheye sahip olacak biçimde tasarlanan The Line, hem dış yer hem de iç yer için epeyce fazla çelik kullanılması gereken bir proje olarak karşımıza çıkıyor. İki gökdelenden oluşan ve 170 kilometre uzunluğunda olması planlanan kent, 9 milyon nüfusa mesken sahipliği yapacak. Burada yaşayanlar, yıl boyunca karar süren bir mikro iklime sahip çölde hayatlarını sürdürecek ve gereksinim duydukları her türlü hizmete 5 dakikalık yürümeyle ulaşabilecek.
Ancak NEOM natürel ki yalnızca The Line ile hudutlu değil. Proje; Oxagon (yüzen bir endüstriyel merkez), Trojena (çölde bir dağ tatil köyü), Sindalah adası (bir ada cenneti) ve daha pek çok mega kentten sorumlu. Bu türlü düşünüldüğünde her biri farklı tasarım ve mühendislik ihtiyaçlarına sahip olan mega projelerin hayli fazla ölçüde çelik tükettiği görülüyor. Yalnızca dayanıklılık değil, güç verimliliği, sürdürülebilirlik ve yenilikçi dizaynlar açısından da çeliğe gereksinim duyuluyor. Bu durum da Suudi Arabistan’ın tüm mega projelerine çelik sağlamak için dünyadaki çeliğin yüzde 20’sini kullanmasına neden oluyor.
DÜNYA GENELİNDE ÇELİK ARZINI ISTIRABA SOKABİLİR
Sadece NEOM’un çelik talebinin yüzde 20’lik bir hisse ile dünyadaki çeliğin büyük kısmına tekabül etmesi, dünya genelinde çelik arz ve talep istikrarlarını önemli biçimde etkileyebilir. Talebin fazlalığı ve çelik arzında yaşanacak muhtemel düşünceler da çelik fiyatlarında artış yaşanmasını kaçınılmaz hâle getirebilir. Ayrıca bu kadar yüksek bir tüketimin devamlılığı hâlinde çelik tedarik zincirinde meşakkatler yaşanabilir ve nispeten daha küçük ve orta ölçekli projelerin, çeliğe erişimde problemler baş gösterebilir. Mesela gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı projeleri bu durumdan etkilenebilir.
ÇEVRESEL TESİRLERİ NASIL OLACAK?
Son olarak, çelik üretimi hayli güç ağır bir süreç olduğundan artan talebe yetişmek için artan üretim göz arkası edilemeyen çevresel tesirler doğurabilir. Özetle, NEOM geleceğin kentlerini inşa ederek Suudi Arabistan iktisadının petrole bağımlılığını azaltmayı amaçlarken, bugünün kaynaklarını da sonuna kadar kullanıyor üzere görünüyor.