Çorum’un Boğazkale ilçesindeki Hattuşa Ören Yeri’nde, Müze-i Hümayun ve Alman heyetinin iştirakinde 1907 yılında başlatılan arkeolojik hafriyatlarda kireç taşından yapılmış 2,5 metre uzunluğunda iki sfenks (bir cins heykel) ile Hitit kraliyet arşivine ilişkin 10 bin 400 çivi yazılı tablet bulundu.
İki ülke ortasında yapılan mutabakat ile sfenks ve tabletler, onarım ve bilimsel çalışmalar için iade edilmek koşuluyla 1915 ve 1917 yıllarında Berlin’e götürüldü. Tamirleri tamamlanan bir sfenks ile 3 bin civarında tablet, 1924-1942 yıllarında Türkiye’ye iade edildi.
Kalan yapıtların iadesi için görüşmeler sürerken İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla iki ülke ortasında kesilen alakalar 1974 yılında tekrar başladı. Görüşmeler sonucu 1987 yılında 7 bin 400 civarında çivi yazılı tabletin de iadesi sağlanarak, Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde müdafaa altına alındı.
Berlin’de kalan öteki sfenksin iadesi için Hattuşa Antik Kenti’nin UNESCO Dünya Kültür Mirası ve Dünya Belleği listesinde yer alması münasebetiyle UNESCO’ya da aracılık etmesi için başvuruldu. Yıllar süren görüşmeler sonucunda 2011’de Ankara ve Berlin’de yapılan toplantıların akabinde ikinci sfenksin de Türkiye’ye iade edilmesi konusunda muahede sağlandı.
Türkiye’ye iade edildikten sonra ikiziyle 2011 Kasım ayında ilişkin olduğu topraklarda, Boğazköy Müzesi’nde sergilenmeye başlanan Boğazköy Sfenksi, turistlerin ilgi odağı oldu.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Sümeyra Bektaş, Boğazköy Müzesi’nin girişinde ziyaretçilerini karşılayan Boğazköy Sfenksi’nin ilçenin turizm potansiyeline katkı sağladığını söyledi.
Bektaş, Hattuşa Ören Yeri ve Boğazkale Müzesi’nin bu yılın 10 ayında 6 bin 432’si yabancı olmak üzere 48 bin 162 ziyaretçi ağırladığını bildirdi.
Sfenksin 3 bin 300 yıl evvel kireç taşından yapıldığını ve Hititlerin taş ustalığını gösteren nadide eserler ortasında yer aldığını belirten Bektaş, yükü 1700 kilogramı bulan Boğazköy Sfenksi’nde Hitit şehitlerinin girişlerinde sıklıkla görülen aslan tasvir edildiğini, baş kısmı insan görünümüne sahip sfenksin aslana ilişkin gövdesinde iki kanat bulunduğunu lisana getirdi.
Bektaş, “Sadece sfenksleri görmek için binlerce kişi müzeyi ziyaret etmiştir. Bu da bir yapıtın asıl yerinde ne kadar mana kazandığını, insanların yalnızca bunun için turizm hareketliliği sağladığını göstermektedir” dedi. (AA)