Alınan bilgiye nazaran, hava araçları pozisyonlarını belirlemek için GPS, Galileo, GLONASS gibisi global konumlama sistemi sinyallerine gereksinim duyuyor.
Hava araçları bu sinyaller yüzünden operasyon alanında sıklıkla karıştırmaya ve yanıltmaya maruz kalıyor. Sinyalin kaybolduğu durumlarda hava aracı vazifesini yarıda keserek üsse dönmek zorunda kalıyor ya da kırıma uğruyor.
Havacılık, savunma ve uzay teknolojilerine yönelik yenilikçi tahliller üreten ESEN, bu sorunun üstesinden gelmek için GÖRDES İmaj Dayanaklı Seyrüsefer Sistemi’ni geliştirdi.
Sistem, GPS sinyalinin çalışmadığı, karıştırma, yanıltma üzere durumlarda, hava aracı üzerinde bulunan kameralar ve sahip olduğu manzara sürece teknolojisi aracılığıyla anlık pozisyon, yönelim, sürat bilgisi üreterek hava aracının inançlı biçimde uçuşuna devam etmesini sağlıyor.
GÖRDES ile hava araçları global konumlama sistemi sinyaline muhtaçlık duymuyor. Sistem, araç üzerinde bulunan kameradan alınan manzaraları bilgi tabanındaki uydu imgeleri ile eşleyerek kesintisiz seyrüsefer verisi sağlıyor. Bu sayede hava araçları, “GNSS” karıştırma ve yanıltma durumlarında uçuşlarına inançlı bir halde devam edebiliyor. GÖRDES, hava aracı üzerinde çalışan pasif bir sistem olması sebebiyle sisteme dışarıdan müdahale edilemiyor.
– İHA’lar karıştırmaya karşı imtihan veriyor
ESEN Uzay ve Algılayıcı Sistemler Yöneticisi Erol Tunalı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2017’den beri üzerinde çalıştıkları sistemin olgun bir düzeye geldiğini söyledi.
Karıştırma faaliyetleri nedeniyle aşikâr alanlarda dron ve İHA’ları uçurmakla ilgili meşakkatler yaşandığını lisana getiren Tunalı, buna tahlil oluşturmaya çalıştıklarını söz etti.
Tunalı, dünyada bu mevzuda çeşitli sistemler kullanıldığını anlatarak, karıştırma tarafındaki sinyali bastırarak uydulardan daha sağlıklı sinyal alma, telsiz istasyonlarıyla ortadaki arayı ölçerek bir nevi yer GPS’i kullanma ya da yerin yükseklik haritasını kullanma üzere tekniklerin hiçbirinin tek başına tam bir tahlil sunamadığını vurguladı.
Bu muhtaçlıktan yola çıkarak Manzara Dayanaklı Seyrüsefer Sistemi GÖRDES’i geliştirdiklerini aktaran Tunalı, şu sözleri kullandı:
“GÖRDES şunu yapıyor, hava aracının üzerine bir bilgi sürece ünitesi, bir kamera ve öbür kimi bileşenlerden oluşan bir sistem koyuyoruz. Bir kutu içerisinde yer alıyor bunlar. Sistem, şu anda saniyede 1 olmak üzere yerin fotoğrafını çekiyor. Çektiği fotoğrafla hafızasındaki fotoğrafı karşılaştırıp, kimi diğer parametreleri de kullanılarak kendi pozisyonunu hesaplıyor. Bunun yanında öteki teknikleri de kullanarak seyrüsefer yapıyor.
Çalışmaya başladığımızda sistemin dünyada çok örneği yoktu, hala yok. Gitgide de kıymeti anlaşılıp, artıyor. Çalışmalar için bir test alanı seçtik. Bu test alanı içerisinde engebeli topraklar, bozkırlar, su ve ağaçlık alanlar üzere yerler vardı. Karlı, sisli vakitlerde, sabah-akşam saatlerinde buralardan çeşitli manzaralar alarak algoritmalarımızı ve sistemimizi sağlamlaştırdık. Yaklaşık 2 yıldır gerçek vakitli imaj alarak hava aracı üzerinde pozisyon hesaplamayı başardığımızı söyleyebilirim.”
– Farklı hava araçlarına ahenk sağlıyor
Tunalı, küçük sınıftaki İHA’larda tartının çok kritik bir bileşen olduğunu, büyük sınıflarda ise yükten daha çok çevresel kaideler ve güvenilirlik üzere konuların öne çıktığını belirterek, Anka üzere büyük platformlar için 2,5 kilogramlık bir eser tasarladıklarını, küçük dronlar için ise 280 gramlık dizaynları bulunduğu bilgisini paylaştı. Tunalı, “Anka dahil bütün platformlarla uçtuk. Beşerli hava araçları ve dronlarla uçup, olası müşterilere sistemin yeteneklerini gösterdik.” dedi.
Örneği bulunmayan bir alanda çalıştıkları için eser geliştirme yol haritasının vakit içinde netleştiğini söz eden Tunalı, gündüz kaidelerinde yüksek performansa ulaşan sistemin gece kullanımıyla ilgili çalışmaları da sürdürdüklerini bildirdi.
Tunalı, sistemin ve kullanılan tekniklerin kara araçlarının muhtaçlıklarını karşılamakta da kullanılabileceğine işaret ederek, lakin şu andaki önceliklerinin hava araçları olduğunu kaydetti.
GÖRDES’in alanda kullanımına ait de Tunalı, “Yakın vakitte bu eser alanda görmenizin mümkün olduğunu düşünüyorum. Yurt içinde ve dışında çeşitli firmalarla görüşüyoruz. En azından en yakın vakitte kendi geliştirdiğimiz VTOL platformuna takmak için çalışmalarımız devam ediyor.” diye konuştu.